Muzeum Partyzantów Okręgu „Tauras“ i Zesłania jest jednym z pierwszych tego typu muzeów na Litwie.
Miejsce to ukazuje historię walk o wolność w regionie Suduwy w latach 1945-1952. Dużo uwagi poświęca się badaniom nad tematyką deportacji mieszkańców Litwy w latach 1941-1953, a także gromadzeniu i systematyzacji źródeł historycznych.
Na wystawie zwiedzający mogą zobaczyć liczne przedmioty osobiste bojowników o wolność, mundury, broń, dokumenty, wydania, pamiętniki, a także ubrania poległych partyzantów znalezione w miejscu ich śmierci lub pochówku. Zachowało się wiele dokumentów, przedmiotów gospodarstwa domowego, narzędzi pracy, odzieży, rękodzieła, świadczących o nędzy, głodzie i cierpieniu Litwinów podczas pobytu w łagrach i na zesłaniu, gdzie we wspomnianym okresie byli wywożeni aż 34 razy.
Historia Muzeum
W listopadzie 1993 roku przy ulicy Vytauto 29 z inicjatywy zesłańców i więźniów politycznych z Mariampola swoje drzwi dla odwiedzających otworzyło muzeum pamięci najbardziej bolesnych wydarzeń w historii naszej ojczyzny, zesłania i powojennej walki zbrojnej. Jego założycielką jednocześnie kierowniczką jest Aldona Sabaitytė-Vilutienė, łączniczka partyzancka, więźniarka polityczna i zesłanka.
Pierwsze eksponaty muzealne (krzyże, różańce z chleba, wyroby dziewiarskie, rękodzieła, listy na korze drzewnej itp.) powstały w więzieniu w Mariampolu, w Incie i innych sowieckich łagrach lub na zesłaniu. Gdy tylko zawiał wiatr wolności, rozpoczęto poszukiwania miejsc pochówku zmarłych i zamęczonych uczestników walk o wolność, zadbano o ich godny pogrzeb, natomiast ubrania przekazano muzeum na przechowanie.
Po remoncie, w 1999 roku udostępniono nowe przestrzenie wystawowe, gdzie upamiętniono bitwy partyzantów z Okręgu „Tauras“ oraz pokazano artefakty uwieczniające deportacje. Wyświetlane kierunki: „Założenie Okręgu Partyzanckiego Tauras“; „Walka zgrupowań partyzanckich Okręgu Tauras“; „Kobiety partyzantki“; „Zesłanie w 1941 r.“; „Powojenne deportacje“; „Odrodzenie“; „Walka nie tylko za pomocą broni“. Wykonawcą jest artysta Artūras Kaminskas.
W latach 2019-2021 prowadzone były prace renowacyjne ekspozycji. Teraz zwiedzający mogą obejrzeć dwie wystawy główne „Zbrojny opór partyzancki wobec okupacji sowieckiej w latach 1945-1952“ i „Zesłanie, więzienia, łagry“ oraz poznać jak wyglądało NKWD, fragment biura śledczego KGB, cela więzienna.
