Muzeum Krajoznawcze w Mariampolu i Muzeum im. Prezydenta Kazysa Griniusa jest jednym z najstarszych muzeów na Suwalszczyźnie, założonym w 1933 roku. Muzeum jest częścią kameralnego kompleksu budynków klasycystycznych z końca XIX wieku przy ul. Vytauto.
Zbiory Muzeum obejmują około 40 tys. eksponatów związanych z gospodarstwem domowym, entografią, sztuką i malarstwem, kulturą piśmienniczą, fotografią, numizmatyką oraz archeologią, które ukazują zwyczaje, sposób życia mieszkańców Suwalszczyzny, przypominają historię początków, rozwoju Mariampola i okolic, wydarzenia z okresu istnienia ruchu partyzanckiego oraz zsyłek.
Muzeum składa się z trzech oddziałów: Muzeum Partyzantów Okręgu „Tauras“ i Zesłania, Muzeum Pamięci Prezydenta K. Griniusa oraz Muzeum Pamięci Vincasa Mykolaitisa-Putinasa.
Historia Muzeum
Około 1928-1929 roku kilku postępowych rolników z Mariampola uznało, że należy założyć muzeum w Mariampolu i zgromadzić w nim kolekcję sztuki ludowej. Muzeum, zwane wówczas „Sodžius“, zostało otwarte jesienią 1933 roku przy ulicy Vaičaitis. Pierwszym dyrektorem Muzeum był agronom K. Bajorinas.
Trzon ekspozycji prezentowanej w muzeum stanowiły eksponaty zebrane przez Vincasa Šlekysa, luminarza, kolekcjonera folkloru i badacza. We wzbogacaniu zbiorów pomagali również uczniowie. Przed wojną Muzeum zgromadziło około 1000 eksponatów.
Muzeum było wielokrotnie przenoszone z jednego obiektu do drugiego.Wraz ze wzrostem liczby eksponatów, w 1938 roku Muzeum zostało przeniesione do zrujnowanego budynku w pobliżu gminy powiatowej przy ulicy Kęstučio. Muzeum nie uległo poważnemu zniszczeniu w czasie wojny, zapewne dlatego, że zarówno Niemcy, jak i Rosjanie nie brali pod uwagę, że może się ono mieścić w tak brzydkim budynku. W 1948 roku Muzeum „Sodžius” zostało przekształcone w muzeum krajoznawcze i wkrótce przeniesione do pomieszczeń przy ulicy Laisvės.
W 1964 roku muzeum przeniosło się do obecnego gmachu przy ulicy Vytauto. W latach 1965-1983 muzeum zarządzała Aldona Urmanavičienė. Podjęto współpracę z krajoznawcami ówczesnych szkół, którzy znacznie wzbogacili fundusze muzealne.
Pod koniec 1991 roku budynek został poważnie uszkodzony przez pożar: spłonął dach, zostały częściowo spalone i zalane pomieszczenia administracyjne. W latach 1991-2005 przeprowadzono remont i przebudowę całego gmachu muzeum, przywrócono jego pierwotne elementy wystroju zewnętrznego i wewnętrznego. Od 1998 roku muzeum kieruje dyrektor Antanas Pileckas. W 2000 roku rozpoczęto renowację ekspozycji muzealnych: w 2001 roku otwarto ekspozycję pt. „Duch Narodu“, w 2008 roku „Miasto nad Szeszupą“, w 2015 roku „Byt i istnienie“.
W 2020 roku Muzeum Krajoznawcze w Mariampolu zostało przemianowane na Muzeum Krajoznawcze i Prezydenta Kazysa Griniusa w Mariampolu.
